۴ اصل عملیاتی برای تربیت فرزند از نگاه امام خمینی (ره)
تاریخ انتشار: ۱۳ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۳۷۴۶۵
گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ترنم کاظم زاده پژوهشگر علوم تربیتی ـ امام، نهاد خانواده را از مهمترین جایگاههای زمینهساز شکوفایی استعدادها میدانند. ایشان فضای خانه را آکنده از محبت، عاطفه، عشق و معنویت میکردند تا فرزندان بتوانند در این فضای سالم و خالی از آلودگی به رشد و تعالی دست یابند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
امام خمینی (ره) با پیروی از منبع وحی و الگوگیری از زندگی اهل بیت (ع) توانسته اند برنامههای جامع و کاملی برای فرزندان خویش ترسیم کنند و آن را در رفتار خود با فرزندان عملی سازند. آنچه برای ما در این قسمت مهم است، سیره عملی امام در برخورد با فرزندان است.
۱. شناخت و درک فرزند
یکی از مسائل بسیار مهم و حیاتی در مواجهه با فرزند، شناخت و درک آن است. پس از شناخت این عضو جدید و تازه از راه رسیده، میتوان درباره آینده او تصمیمات بهتری اتخاذ نمود. تضاد اندیشه و افکار بین نوجوان و کهنسال، طبیعی و بر اساس حکمت و مصلحت است. در رفتار با فرزندان، مهم درک این تضادها و احترام گذاشتن به افکار آنان است. بسیاری از اختلافات و بینظمیهایی که خانوادهها با آن مواجهاند، ناشی از پافشاری هر یک از والدین و فرزندان بر افکار خود و تحمیل آن بر دیگری است. امام خمینی (ره) در این باره میفرماید: بچه شیطون است. او باید شیطنت کند و بچهای که یک گوشه بیفتد و بخوابد، چهارزانو بنشیند، این بچه نیست، بزرگسال است. (مجله آشنا، مقاله فاطمه طباطبائی، ش ۱۰، آبان و آذر ۱۳۷۲، ص ۳۰)
فرمایش امام درباره کودکان، نشانگر این مطلب است که عالم کودکی با بزرگسالی تفاوت دارد؛ یعنی سن کودکی اقتضای بازیگوشی دارد، در حالیکه بزرگسالی اقتضای وقار و متانت. بنابراین، امام با دنیای کودکان آشنا بوده است. نکته بسیار مهم تربیتی که در این زمینه به دست میآید، این است که در مقام تعامل، این پدر و مادر و بزرگسالان هستند که باید خود را در شرایط سنی کودکان قرار دهند و با آنها کودکی کنند، نه اینکه از بچهها بخواهند که مثل بزرگترها باشند.
۲. توجه به نیازهای اساسی فرزند
این مرحله از حساسترین دوران کودک به حساب میآید که دقت و آگاهی زیادی را میطلبد. بسیاری از این نیازها بهگونهای است که کودک خود قادر به ابراز آن نیست. این پدر و مادر هستند که باید با درایت و تیزبینی، نیازهای کودک را شناسایی و به آن پاسخ مثبت و مفیدی دهند.
بازی: بازی یکی از طبیعیترین فعالیتهایی است که بیشترین وقت کودک را به خود اختصاص میدهد. کودک، ساعتها بدون اینکه احساس خستگی و کسالت کند، به بازی مشغول میشود. رمز این شور و شوق در این است که میل به بازی از درون او میجوشد و هیچ امر و نهی بیرونی در آن دخالت ندارد.
امام خمینی (ره) به این نیاز کودک توجه ویژه داشت. مرحوم حاج احمد آقا نقل میکند: بارها شده بود که من وارد اتاق میشدم و امام مرا نمیدیدند. میدیدم که امام به زانو روی زمین نشستهاند و پسرم علی روی دوششان سوار است. خیلی دلم میخواست از آن صحنهها عکس بگیرم، اما میدانستم که امام نمیگذارند (پابه پای آفتاب، ج ۱، ص ۸۳).
امام خمینی (ه) در بازیهای بچهها شرکت میکرد و بقیه خانواده را نیز راهنمایی میکرد که چه بازیهایی برای کودک مفید است. امام خطاب به خانم فاطمه طباطبایی میگوید: بگذار بچه آزاد باشد و بچهها با محیط و طبیعت اطرافشان بازی کنند، بچههایی که در خاک بزرگ میشوند، خیلی سالمترند تا آن بچههایی که لای زرورق بزرگ میشوند. (مجله آشنا، مقاله فاطمه طباطبائی، ش ۱۰، آبان و آذر ۱۳۷۲، ص ۳۰)
محبت: محبت یکی از مهمترین و اساسیترین نیازهای کودک است. کودک، این موجود ظریف، لطیف و عاطفی، توان رو در رویی با بیمهریها را ندارد. در اهمیت و ضرورت محبت به فرزند، همین بس که خداوند، بوسیدن او را عمل نیکو شمرده و برای مسرور کردن او پاداش قطعی در نظر گرفته است.
درباره محبت امام خمینی (ره) به بچهها مواردی زیادی نقل شده که به یک نمونه اکتفا میکنیم: علی، خیلی به امام علاقه داشت. در مقابل، آقا هم خیلی به ایشان علاقهمند بودند. روزی نبود که علی امام را نبیند. امام قبل از ظهر میخوابیدند، ما مواظب بودیم که مبادا علی، آقا را از خواب بیدار کند. و... [بالاخره یک روز این اتفاق میافتد]این بچه خودش را روی آقا انداخت و آقا را بیدار کردند. ایشان بدون اینکه کوچکترین حرفی بزنند، بچه را بغل کردند و در آغوش گرفتند و بنا کردن به بوسیدنش (شرحی بر جلوههای رفتاری امام خمینی با کودکان و نوجوانان، ص ۶۵).
از سیره امام خمینی (ره) به دست میآید که ایشان، تنها به دوست داشتن و حتی به رفتارهای محبتآمیز با فرزندان اکتفا نمیکردند، بلکه این دوستی را به طرف اعلام میکردند که شما را دوست دارم. امام شعر زیبایی درباره نوه عزیزش علی دارد که بیانگر همان ابراز دوستی است (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۲۰۹):
فـارغ از هـر دو جهانم بـه گل روی علی
از خم دوست جوانم بـه خم موی علی
طیکنم عرصه ملک و ملکوت از پی دوست
یاد آرم بـه خرابات چو ابروی علی
بنابراین، در امر محبت، مهم این است که در کودک این باور به وجود بیاید که کسی او را دوست دارد. بهترین راهکار عملی امام خمینی (ره) برای تقویت این باور، ابراز و اعلام دوستی به فرزندان است.
۳. تربیت فرزندان
کودکان همگی با فطرت الهی و همراه با روحیاتی پاک و زمینههایی آراسته زاده میشوند. محیط با تأثیر مستقیم و غیر مستقیم، زمینه هدایت یا گمراهی آنان را فراهم میآورد. مؤثرترین و نخستین آموزگاران تربیت فرزندان، والدین هستند. با توجه به شناخت و اعتماد فرزندان به والدین، رفتار و کردار آنها در ذهن خودآگاه و ناخودآگاه فرزندان نقش میبندد و فرزندان کپی آن را در رفتار با دیگران ارائه میدهند؛ لذا برای الگوپذیری و اعتمادسازی هرچه بهتر فرزندان، پدر و مادر باید شرایط لازم را داشته باشند.
هماهنگی در گفتار و رفتار: ایشان آنچنان بین گفتار و کردارشان پیوند زده بودند میدیدیم که ایشان در عمرشان آن کار را نمیکنند، قهراً ما هم انجام نمیدادیم. مثلاً به ما میگفتند: باید نماز بخوانید، خودشان از نیم ساعت به ظهر وضو میگرفتند و مشغول نماز خواندن میشدند و ما هم داخل حیاط مشغول بازی کردن بودیم و...، ولی یک بارهم به ما نگفتند که الان دست از کارتان بردارید، موقع اذان است، دست از بازیتان بردارید و بایستید برای نماز. (شرحی بر جلوههای رفتاری امام خمینی با کودکان و نوجوانان، ص ۱۰۸)
خانم فاطمه طباطبایی از امام نقل میکند: با بچهها رو راست باشید تا آنها هم روراست باشند. الگوی بچهها، پدر و مادر هستند، اگر با بچهها درست رفتار کردید، بچهها درست بار میآیند، هر حرفی که به بچهها زدید به آن عمل کنید (همان، ص ۲۷).
پیام امام خمینی (ره) به پدران و مادران این است که اگر آموزهها، با این روش به فرزندان منتقل شوند، عمیق و ماندگار خواهد بود؛ لذا اگر مربیان، با روش امام به سراغ فرزندان بروند، قطعاً پاسخ آن مثبت است.
مراقبت از فرزندان: پس از آشنا کردن فرزندان با هنجارها و هماهنگ بودن گفتار و رفتار، باید رفتار آنان را نیز کنترل و هدایت کرد. امام خمینی در قبال رفتارهای فرزندان، رضایت و خشنودی خویش را با کارهای مطلوب و نارضایتی و ناخشنودی را با کارهای نامطلوب آنان همراه ساخته بودند. خانم فاطمه طباطبایی نقل میکند:
یادم است که پسر کوچکم وقتی با تندی جوابم را میداد، آقا جداً از رفتار او با من ناراحت میشد، بعداً او را جداگانه میخواستند و میگفتند: تو رفتارت با مادرت خیلی بد بود. به من میگفتند: نباید رفتارش اینگونه باشد؛ یعنی از کنار این قبیل مسائل به ظاهر ساده هم، راحت رد نمیشدند (مجله زن روز، ش ۱۲۶۷، خرداد ۱۳۶۹، ص ۱۷).
این عکسالعمل امام در مقابل اشتباه بچهها، نشان میدهد که ایشان تا چه اندازه به هنجارها اهمیت میدادند و در مقابل هنجارشکنیهای آنان میایستادند تا به فرزندان بفهماند که خواستهها و رفتارهای آنان نمیتواند بیحد و حصر و بدون قاعده و قانون باشد.
خانم فاطمه طباطبایی در جای دیگر نقل میکند: امام بعد از سن تکلیف بچهها، بیشتر دقتشان در تعلیم و تربیت آنها بود. همیشه از ما میپرسیدند: آیا شما میدانید بچهتان کی از خانه بیرون میرود و کی میآید، با چه کسانی رفت و آمد میکند و یا چه صحبتهایی میکند (پابه پای آفتاب، ص ۱۹۱).
۴. آموزش فرزندان
امام در فراگیری علوم یک مبنا داشتند و آن این بود که انسان باید در هر رشتهای که تحصیل میکند، فقط یک هدف داشته باشد و آن هم رسیدن به قرب الهی است. (پابه پای آفتاب، ص ۲۱۲). خانم فاطمه طباطبایی میگوید: در مورد تحصیل دخترانشان... اصرار نمیکردند که حتماً فلان رشته را بخوانند و یا فلان رشته را نخوانند. اساساً دخالتی در این امور نمیکردند. حداکثر این بود که توصیه به تحصیل علم میکردند. امام همیشه مشوق ادامه تحصیل آنها بودند (پابه پای آفتاب، ص ۱۷۱).
بنابراین، امام خمینی درباره تحصیل فرزندان و اینکه در چه رشتههایی ادامه تحصیل دهند، فقط راهکار و مبنا معرفی کرده و هدف از تحصیل را، قرب الهی دانستهاند.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: امام خمینی خانواده پرورش فرزندان خانم فاطمه طباطبایی امام خمینی نیاز ها بچه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۳۷۴۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
فرزندان با استعداد خود را به حوزه های علمیه بفرستید
به گزارش خبرنگار حوزه استان های خبرگزاری تقریب، آیتالله مصطفی محامی نماینده ولیفقیه در سیستان و بلوچستان در خطبههای نمازجمعه این هفته زاهدان با قرائت و شرح فرازی از دعای۲۷ صحیفه سجادیه بهوبیان نکاتی پیرامون افزایش سطح معرفت، علم و بصیرت در مسیر مبارزه با دشمن پرداخت.
امام جمعه زاهدان با اشاره به برخی مناسبتهای پیش رو عنوان کرد: سهشنبه ۱۱ اردیبهشتماه تحت عنوان روز کارگر نامگذاری شده که این روز را خدمت جامعه کارگری تبریک عرض نموده و از همه کسانی که با احساس مسئولیت و صبورانه برای رشد اقتصادی کشور تلاش میکنند تقدیر و تشکر میکنیم.
آیتالله محامی اظهار داشت: رشد اقتصادی جامعه و چرخش چرخ اقتصاد و معیشت مردم بر محور کار و کارگر است و کارگران و کارفرمایان در خط مقدم و خاکریز اول این جبهه و جهاد اقتصادی هستند و طبعأ نامگذاري یک روز تحت عنوان روز کارگر برای تقدیر و تشکر از آنهاست و به تعبیر امام خمینی(ره) :"هر روز، روز کارگر است و جامعه نیازمند تلاش این قشر محترم و ارزشمند است".
وی اضافه کرد: قدرشناسی از این عزیزان نه تنها در زبان بلکه باید در مقام عمل هم باشد و رسیدگی به جامعه کارگری و پاسخ به انتظارات آنها تقدیر عملی از آنها است. وی افزود: حمایت قانونی، تامین آبرومند معیشت و زندگی، حقوق کافی، امنیت شغلی و تامین عادلانه حق کارگر و کارفرما نمونههایی از اقدامات عملی مورد نیاز است و طبعا هم کارگر و هم کارفرما باید به حق خود برسد تا برای هر دو صرفه کار و سرمایهگذاری داشته باشد و امیدواریم با لطف الهی و کمک دولتمردان و تلاش آنها برای خدمت بیشتر به جامعه کارگری و حل مشکلات کارگران و کارفرمایان شاهد بهبود معیشت این قشر زحمتکش باشیم چرا که بهبود معیشت این افراد موجب رشد اقتصادی جامعه و بهبود معیشت سایر اقشار مردم و در نهایت تحقق شعار سال خواهد بود.
آیتالله محامی اظهار کرد: دوازدهم اردیبهشتماه سالروز شهادت استاد شهید آیتالله مرتضی مطهری است و به همین مناسبت تحت عنوان روز معلم نامگذاری شده است که این روز را به همه کسانی که در امر تعلیم و تربیت جامعه تلاش میکنند اعم از معلمان آموزش و پرورش، اساتید حوزههای علمیه و دانشگاهها تبریک و تهنیت عرض میکنیم.
امام جمعه زاهدان افزود: قدرشناسی از معلمان و اساتید حوزه و دانشگاه تنها به زبان نیست بلکه تقدیر عملی این است که ارزشگذاری و قدرشناسی برای علم و عالم در جامعه گسترش یابد و فرهنگ جامعه فرهنگ پیگیری و پیجویی برای کسب علم و دانش باشد و دانشجویی، علم آموزی و دانش آموزی فرهنگ و افتخاری برای نسل جدید ما باشد.
وی گفت: معلمان و اساتید زمانی خوشحال میشوند که ببینند جوانان قدر علم و عالم را میدانند و تمام همت و تلاش خود را برای خوب درس خواندن و فتح قلههای علم به کار میبندند. وی ادامه داد: تقدیر عملی شاگرد از استاد، خوب درس خواندن، دل دادن به درس و رشد علمی است تا استاد احساس کند که زحمات او هدر نرفته است.
نماینده ولیفقیه در سیستان و بلوچستان گفت: جلوه دیگر تقدیر عملی از معلم و استاد این است که معلمان و اساتید بزرگ و نمونه را بشناسیم، از آنها درس و الگو بگیریم و راه آنها را ادامه بدهیم.
وی افزود: شهید مطهری دارای ویژگیهای متعددی بود از جمله قوت عقل و عقلانیت، قوت علمی و دانش بالا، دقت نظر، بصیرت و تیزبینی، نگاه نافذ، ایمان بالا، کار مخلصانه و دغدغه و دلسوزی برای جامعه اسلامی و نشانههای این ویژگیها نیز مشخص است و کتابهای علمی و دقیقی از ایشان به جای مانده است به گونهای که حضرت امام خمینی(ره) تعبیر بلندی در خصوص ایشان دارند و فرمودند:" من هیچکس را نمیشناسم که بگویم همه کتابهایش مفید است و مردم را به کتابهای او ارجاع دهم اما آقای مطهری این گونه است و همه کتابهای او علمی و دقیق است".
امام جمعه زاهدان تصریح کرد: در موقعیتی که بسیاری از بزرگان انقلابی، مجاهدین را به عنوان مسلمانان انقلابی میشناختند و نزد امام برای آنها وساطت میکردند شهید مطهری انحراف فکری آنها را تشخیص داد و با آنها مقابله کرد و جان خود را در این مسیر از دست داد و از جمله اولین کسانی بود که بعد از انقلاب اسلامی توسط گروه فرقان به شهادت رسید.
آیتالله محامی اظهار کرد: دغدغه برای جامعه اسلامی، فرهنگ دینی و حضور در عرصههای مورد نیاز از ویژگیهای دیگر این شهید است به گونهای که وقتی احساس نیاز میکند دست به قلم شده و برای کودکان کتاب داستان راستان را مینویسد که نشان از ایمان، تعهد، دغدغه و دلسوزی اوست و در زمان شاه هنگامی که حجاب زنان و دختران جامعه اسلامی را در خطر میبیند برای دفاع مقاله مینویسد و آن را جهت چاپ به مجله "زن روز" میدهد و خیلیها از ارائه مقاله به این مجله ایراد گرفتند اما ایشان در پاسخ عنوان میکنند: این مجله را همان افرادی که مخاطب من هستند میخوانند پس باید مقاله من را هم بخوانند.
وی ادامه داد: شهید مطهری عضو شورای عالی انقلاب اسلامی بوده و در جای جای انقلاب اسلامی حضوری عالمانه، عاقلانه و قاطعانه داشت و زندگی، مرگ و شهادت با سعادتی نصیب ایشان شد. نماينده ولیفقیه در سیستان و بلوچستان عنوان داشت: ما باید از این شهید بزرگوار درس بگیریم و در همه عرصههای تعلیم و تربیت که نیاز است حضور پیدا کنیم.
وی ادامه داد: روز گذشته همایش آموزش و پرورش و خیرین مدرسه یار و نیز همایش تقدیر از مدافعان سلامت برگزار شد که ما جهت تقدیر و عرض خداقوت خدمت دوستان رسیدیم و از هر دو مجموعه اصحاب تعلیم و تربیت و اصحاب سلامت تقدیر و سپاسگزاری میکنیم.
آیتالله محامی گفت: ششم اردیبهشتماه سالگرد شهادت شهید بزرگوار حضرت آیتالله عباسعلی سلیمانی نماینده محترم سابق ولیفقیه در استان سیستان و بلوچستان که ایشان سالیان سال در خدمت شما مردم در استان بودند و نتیجه تلاشهای خود را با شهادت گرفتند و روز پنجشنبه ششم اردیبهشت دوستان به دنبال برگزاری مراسمی بودند که با توجه به برگزاری مراسم در شهر قم و حضور فرزندان شهید در این برنامه مقرر شد صبح روز دوشنبه دهم اردیبهشتماه مراسم بزرگداشت اولین سالگرد شهادت شهید عباسعلی سلیمانی در مسجد جامع شهر زاهدان برگزار شود و امیدواریم مردم ما با قدرشناسی از تلاشهای این عالم گرانقدر در این مراسم شرکت داشته باشند.
امام جمعه زاهدان تصریح کرد: ما باید راه این علمای بزرگ و شهیدان فرزانه از جمله شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید مفتح، شهید باهنر، شهید طباطبایی و شهید آیتالله عباسعلی سلیمانی را ادامه دهیم و در جبهه علمی و فرهنگی که دشمن شبیخون فرهنگی زده سرباز و سردار تربیت کنیم.
نماینده ولیفقیه در سیستان و بلوچستان اضافه کرد: برای این کار مردم ما باید فرزندان با استعداد، با ایمان و متعهد خود را به حوزههای علمیه برادران و خواهران بفرستند چرا که در ایام پذیرش حوزههای علمیه قرار داریم و نباید این سنگر خالی بماند.
وی ادامه داد: خانوادهها باید قدر این فرصت را بدانند و از جایگاه حوزههای علمیه آگاه باشند چرا که حوزههای علمیه مکتب خانه امام صادق(ع) و سربازخانه حضرت ولیعصر(عج) است و اگر فرزند مستعدی دارند سهم خود را در ادامه این مسیر ایفا و فرزندان خود را به حوزههای علمیه بفرستند و در مقابل اساتید حوزههای علمیه نیز توفیق این خدمت را قدر بدانند و به درستی استقبال کنند و تلاش و سعی خود را برای تعلیم و تربیت طلاب به کار بگیرند.
نماینده مقام معظم رهبری در سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: این روزها باران رحمت الهی در استان خشک شده ما نازل شده هر چند سیلابها و خسارتهایی هم به همراه داشته است و بنده در دوره قبل سیلاب در مناطق سیل زده حضور پیدا کردم و در این دوره هم به صورت تلفنی از طریق مردم و مسئولان پیگیر کار بودم و همه آنها شکرگزار خداوند بودند و خوشبختانه در شمال استان هم مقدار معتنابهی آب به چاه نیمه آمده و از آن حالت بحران آب خارج شدیم و نیاز به شکر الهی و شکر عمومی دارد.
وی گفت: در دوران خشکسالی در همین خطبههای نمازجمعه مطرح کردم که مردم خشکسالی را باور نکردهاند و نماز باران کمتر خوانده میشود و اگر نماز بارانی خوانده میشود هم جمعیت زیادی در آن شرکت نمیکنند و به قول آقایی مردم به دنبال آب از طالبان بودند و حالا خدای طالبان برای شما آب فرستاده و با وجود اینکه نماز باران نخواندهاید باید شکر این باران را به جای بیاورید و یک شکر عمومی و فراگیر داشته باشید.
امام جمعه زاهدان تصریح کرد: سیلاب اخیر خسارتها و تلفات جانی هم به همراه داشته اما بر حسب گزارش ارائه شده بحران را پشت سر گذاشتیم و خدمات رسانی به میزان مطلوب رسیده و مردم نیز متشکر بودند اما نکته این است که زیرساختها و راههای خراب شده به این زودی قابل ترمیم نیست و درست کردن آن نیاز به زمان و هزینه دارد.
انتهای پیام/